آثار عباداتبدون شک عبادتی که خداوند حکیم برای انسان ها واجب کرده، در تکامل و سعادت آنها آثار بسیار مفید و سازنده ای دارد؛ همانطوری که بی توجهی به آنها، پیامدهای منفی در زندگی دنیوی و اخروی آنها خواهد داشت. پروردگار جهانیان بیش از هر کس صلاح و خیر بندگان خویش را می داند و هرگز آنها را به انجام کارهایی بیهوده و عبث فرمان نمی دهد. امیرمؤمنان علیه السلام در سخنانی در مورد آثار برخی از عبادت ها چنین می فرماید: «برپا داشتن نماز آیین ملت اسلام، پرداختن زکات تکلیف واجب الهی، روزه ماه رمضان سپری برابر عذاب الهی، حج و عمره نابود کننده فقر و شست و شو دهنده گناهان، صله رحم مایه فزونی مال و طول عمر، صدقه های پنهانی نابود کننده گناهان، و صدقه آشکار، بازدارنده مرگ های ناگهانی و زشت باشد. همچنین، نیکوکاری، انسان را از ذلّت و خواری نگه می دارد. پس به یاد خدا باشید که نیکوترین ذکر است و آنچه پرهیزکاران را وعده دادند آرزو کنید که وعده خدا، راست ترین وعده هاست». عبادت و دوری از خودپسندیعبادات، روح خودپسندی را از وجود انسان دور و صفت فروتنی را نهادینه می کند. انسانی که در برابر عظمت خداوند صورت بر خاک می نهد و برای اجرای فرمان او از مال و ثروتش زکات می دهد و به فقرا کمک می کند، همواره خود را در برابر خداوند کوچک و بی مقدار می بیند و از خودپسندی دوری می گزیند. امیرمؤمنان علی علیه السلام در این باره می فرماید: «خداوند بندگانش را با نماز و زکات و تلاش در روزه داری حفظ کرده است تا اعضا و جوارحشان آرام، دیدگانشان خاشع، جان و روانشان فروتن، و دل هایشان متواضع باشد و خودپسندی از آنان رخت بربندد؛ چرا که در سجده، بهترین جای صورت را به خاک مالیدن فروتنی می آورد و گذاشتن اعضای پر ارزش بدن بر زمین، اظهار کوچکی کردن است. روزه گرفتن و چسبیدن شکم به پشت، عامل فروتنی است و پرداخت زکات برای مصرف شدن میوه جات زمین و غیر آن، در راه نیازمندی های مستمندان است. به آثار عبادات بنگرید که چگونه شاخ های درخت تکبر را درهم می شکند و از روییدن خودپرستی جلوگیری می کند». اصلاح رابطه با خداانسان باید رابطه خود را با آفریدگارش تقویت کند؛ زیرا قطع این رابطه، نتیجه ای جز تلخی زندگی دنیوی و بدبختی زندگی اخروی نخواهد داشت. از این رو، اگر خواستار خوش بختی هستیم، راهی جز اصلاح و تقویت رابطه خود و خدا نداریم و این مهم جز با عمل به واجبات الهی و دوری از حرام های او محقق نخواهد شد. به یقین اگر امور اخروی ما اصلاح شود، امور دنیوی مان نیز اصلاح خواهد شد. امیرمؤمنان علی علیه السلام در این مورد می فرماید: «کسی که میان خود و خدا را اصلاح کند، خداوند رابطه میان او و مردم را درست خواهد کرد، و کسی که امور آخرت را اصلاح کند، خدا امور دنیای او را به سرانجام می رساند». نشاط در عبادتداشتن نشاط و حوصله در هنگام عبادت، سبب افزایش توجه و حضور قلب انسان شده، بهره مندی از آثار و برکات عبادت برای انسان بیشتر می شود. تحمیل کردن عبادت برخود در اوقاتی که دل ْ نشاط و شادابی ندارد، سبب بی رغبتی و دوری از عبادت و در نتیجه عدم استفاده از آثار سازنده آن می شود. از این رو، لازم است انسان در چنین حالتی فقط به انجام واجبات بسنده کند و انجام عبادات مستحبی را به زمان دیگری بسپارد. امیرمؤمنان علی علیه السلام در این باره می فرماید: «دل ها را نشاط و اقبال، و پشت کردن (کسالت) است. پس آن گاه که نشاط دارد، آن را به انجام مستحبّات وا دارید و آن گاه که بی نشاط و بی رغبت است، به واجبات بسنده کنید».
|